Rada Polityki Pieniężnej jest coraz bliżej podjęcia kroków w sprawie obniżenia kosztów kredytu poniżej zera. Takie rozwiązania ożywiają gospodarkę, lecz nie dla wszystkich są korzystne. Co dla Ciebie oznaczają ujemne stopy procentowe? Kto na tym straci, a kto zyska? Jakie są plusy i minusy dla oszczędzających i pożyczających? Dzisiaj postaram się odpowiedzieć na te pytania.
Jaka jest idea ujemnej stopy procentowej i jak by ona działała
Koncepcja ujemnych stóp procentowych ma zachęcić banki do zwiększenia dostępności kredytów, ponieważ Bank Centralny będzie pobierać od nich opłaty za trzymanie gotówki. Banki komercyjne będą się starały pozbyć oszczędności, aby nie generowały strat. Oczywiście część i tak będą musiały zostawić w ramach zabezpieczenia. Tak więc głównym zadaniem ujemnych stóp procentowych jest zachęcenie banków do pożyczania większej ilości pieniędzy, co powinno napędzać wzrost gospodarczy.
Polityka ta była stosowana w innych krajach, w tym w Japonii, Danii i Szwecji, a także od lat jest przyjmowana przez Europejski Bank Centralny. Bank Anglii nigdy w swojej 326-letniej historii nie obniżył stóp procentowych do ujemnego poziomu, ale obecnie także bada wszystkie możliwości wzmocnienia chwiejnej gospodarki w dobie kryzysu.
Oszczędni będą tracić
Przeniesienie opłat na deponentów
Teoretycznie oszczędzający mogliby zostać obciążeni za trzymanie pieniędzy w banku, chociaż nie miało to miejsca w innych krajach, które wprowadziły taką politykę. Dlatego też rodziny i gospodarstwa domowe prawdopodobnie nie będą musiały płacić, aby mieć swoje pieniądze na koncie oszczędnościowym, ale oczekuje się, że wszelkie oferowane stopy procentowe drastycznie spadną. Banki obawiałyby się również, że pobieranie od ludzi opłat za wpłacanie pieniędzy doprowadziłoby do niekorzystnej dla instytucji finansowych reakcji konsumentów. Chodzi o masowe wypłacanie środków i oszczędzanie w innej formie. Banki mogą jednak wprowadzić wyższe opłaty za prowadzenie rachunku.
Już teraz oprocentowanie środków na rachunkach jest bardzo niskie. Niektóre łatwo dostępne rachunki oszczędnościowe płacą zaledwie 0,01 procent.
Korzyści dla kredytobiorców
Ujemne stopy procentowe niewątpliwie oznaczają korzyści dla kredytobiorców. Banki komercyjne będą się starały wypchnąć pieniądze na rynek, aby nie tracić na kasztach przechowywania w Banku Centralnym. Taka sytuacja spowoduje nie tylko lepszą dostępność kredytów, ale także niższe odsetki już zaciągniętych zobowiązań. Będzie to szczególnie odczuwalne przy kredytach hipotecznych, ale raczej tych z wyższym oprocentowaniem.. Niestety niektóre umowy kredytowe o zmiennej stopie procentowej zawiera zapisane drobnym drukiem klauzule, zgodnie z którymi odsetki nigdy nie spadną poniżej zera. W innych krajach zdarzały się przypadki oprocentowania kredytów hipotecznych poniżej zera. Taka sytuacja miała miejsce w Danii, gdzie odsetki wynosiły minus 0,5 procent. Duński bank nie wypłacał pożyczkobiorcom czeków z odsetkami co miesiąc, ale zamiast tego odlicza kwotę od zadłużenia. Na przykład w przypadku kredytu hipotecznego o wartości 490 000 zł dług spadłby o około 2500 zł w pierwszym roku.
Podsumowanie
Ujemne stopy procentowe mogą skłonić zdesperowanych oszczędzających do gry na giełdzie. Kolejne obniżki stóp będą ciosem dla oszczędzających, którzy już teraz walczą o uzyskanie jakiejkolwiek stopy zwrotu. Giełda jest jednak bardzo ryzykowna, szczególnie w dobie kryzysu.
Zagrożenia wynikające z ujemnych stóp mogą dotyczyć także instytucji finansowych. Oprocentowanie poniżej zera zmniejszyłyby zyski banków w momencie, gdy są one już przygotowane na miliardy złotych strat w wyniku bankructw z powodu pandemii Covid-19. Taka sytuacja może doprowadzić do kolejnego tąpnięcia i pogłębienia obecnego kryzysu, który już teraz przewyższa tez z 2008 roku.
W chwili obecnej najbezpieczniejsze wydają się inwestycje w nieruchomości i złoto. Ludzi jest coraz więcej, natomiast ziemi i złota raczej nie przybędzie. Dokładniej alternatywne formy oszczędzania opisałem Tutaj.
