Droga prowadząca do objęcia przez kraj roli światowego lidera jest podobna do wypromowania globalnej marki. Mamy więc do czynienia z bardzo złożonym mechanizmem. Zasadniczym elementem tego procesu jest zaistnienie w świadomości odbiorców jako gwarancja bezpieczeństwa i porządku w skali globalnej. Aby tego dokonać państwo musi być widoczne, obecne i znane, a do tego jeszcze bardzo szanowane. Po upadku ZSRR, Chiny wysunęły się na drugą pozycję i aspirują do przejęcia światowego przywództwa. Stany Zjednoczone to jednak bardzo trudny i silny przeciwnik. Zatem to kiedy i czy Chiny będą rządzić światem zależy od wielu czynników.
Co jest potrzebne aby przewodzić całemu światu ?
Armia
Stany Zjednoczone dysponują najnowocześniejszą armią na świecie. Od lat zajmują czołowe miejsca w rankingach poświęconych potęgom militarnym. Wydają aż 612,5 mld dolarów na obronę narodową, a oprócz tego aż 150 mld dolarów na misje zagraniczne.
Jeśli chodzi o liczebność, USA mają 1,4 mln żołnierzy w służbie czynnej i około 900 tyś rezerwistów. Wyposażenie obejmuje 8325 czołgów, 25782 opancerzonych pojazdów bojowych oraz 1330 rakiet nośnych. Siły powietrzne USA składają się z 13 683 samolotów (z czego, wg oficjalnych danych z 2012 r., 7500 to drony), 2745 śmigłowców, i 6012 śmigłowców uderzeniowych. Amerykańskie lotnictwo to jedyne tego typu siły na świecie, które dysponują już myśliwcami piątej generacji – są nimi modele Lockheed Martin F-35, które w latach 2020-21 pojawiły się dodatkowo w specjalnych wersjach A, B oraz C. Marynarka wojenna to 10 lotniskowców, 62 niszczycieli, 72 okręty podwodne. Dodatkowo Ameryka należy do grona posiadaczy głowic nuklearnych.
Chińska armia zajmuje trzecią pozycję na świecie. W 2020 roku budżet na zbrojenia wynosił 208 mld dolarów. Chiny liczą 1,4 mld ludzi, z czego aż 2,3 mln służy w wojsku. W razie zagrożenia przewodniczący Chińskiej Republiki Ludowej Xi Jinping może liczyć na wsparcie takiej samej liczby rezerwistów. O sile chińskiej armii decyduje 9150 czołgów, 2788 samolotów, 856 helikopterów, 520 statków i jednostek pływających oraz 69 okrętów podwodnych. Chińska Republika Ludowa należy do grona posiadaczy broni atomowej.
Waluta
Amerykański dolar to światowa waluta do rozliczeń biznesowych. W tym zakresie Juan jest marginalny. Dolar posiada nieograniczoną zdolność do regulowania zobowiązań z tytułu transakcji handlowych i finansowych. Dolarami płaci się na całym świecie za ropę naftową i inne ważne surowce. Również, w możliwej do przewidzenia przyszłości w dolarach nadal będą rozliczane transakcje surowcami o strategicznym znaczeniu. Waluta amerykańska od czasu zakończenia II wojny światowej zajmuje też dominującą pozycję w transakcjach realizowanych na międzynarodowych rynkach walutowych. Pozycji tej nie podważyło nawet wprowadzenie euro w ramach Unii Europejskiej. Siła dolara polega głównie na jego nieograniczonej podaży. Dolar pomimo kryzysu pandemicznego wciąż jest w stanie pokryć 85% międzynarodowych transakcji.
Popkultura
Ciężko jest znaleźć chińskiego idola na światowym poziomie. Chiny nie mają rozpoznawalnych postaci, które mogłyby stać się wyznacznikiem nowych trendów, zachowań czy mody. Oczywiście są znane chińskie osoby w mediach społecznościowych, jednak ich popularność daleka jest od Madonny, Ala Pacino czy Roberta Lewandowskiego. Nie wspominając już o „Rambo”, który był dyskretnie przemyconą ikoną walki mocarstwowej w okresie „Zimnej Wojny”. Dlatego pomimo rosnącej potęgi państwa środka, ich obywatele – szczególnie młodzi ludzie – nadal wypatrują swoich liderów i idoli na zachodzie. Ponadto to właśnie z zachodu Chińczycy czerpią inspiracje odzieżowe, stylistyczne, edukacyjne, muzyczne, techniczne czy kulturowe.
Powszechne, dobrowolne uznanie
Dzieje świata pokazały, że władza, która działa przy wykorzystaniu środków przymusu, nacisku i stałej kontroli, nie jest w stanie długo się utrzymać. Ludzie z natury są wolni i wszelkie ograniczenia swobód obywatelskich spotykają się, prędzej czy później, ze stanowczym sprzeciwem społecznym. Dlatego lider, szczególnie w skali światowej, musi być lubiany oraz powszechnie i dobrowolnie uznany. Tak więc, aby Chiny mogły rządzić światem, najpierw muszą zostać oddolnie zaakceptowane przez przeciętnych ludzi, czyli tych, którzy poprzez demokrację wpływają na kształt globalnej polityki.
Respektowanie praw człowieka
Bill of Rights, Konstytucja Francuska, Konstytucja USA, Powszechna Deklaracja Praw Człowieka ONZ czy Europejska Konwencja Praw Człowieka to akty, które zmieniły postrzeganie prawa. Prawa człowieka w kulturze zachodniej zawsze zajmowały wysoką pozycję. Zmiany szczególnie ewoluowały i przyspieszyły po doświadczeniach II Wojny Światowej. Na granicy braku poszanowania praw człowieka zaczyna się strach. Amerykańskie i europejskie systemy prawa nie są doskonałe, ale zapewniają wysoki poziom stabilności i bezpieczeństwa. Za szczególnie sprawiedliwy uchodzi system prawa precedensowego, szeroko obecny w krajach anglosaskich. W znacznym stopniu eliminuje on dowolność orzekania, a w zamian za to wprowadza zasady rozpatrywania podobnych spraw w tym samym kierunku orzeczniczym. Gwarantuje to dużą przewidywalność i tym samym zaufanie do systemu wymiaru sprawiedliwości.
Dodatkowo należy poruszyć także kwestię praw pracowniczych. Wielokrotnie media publikowały listy od chińskich robotników pracujących w fabrykach z prośbą o pomoc : “Zostaliśmy zmuszeni do pracy wbrew naszej woli. Prosimy o pomoc”, czy „Jeśli kupiłeś ten produkt, proszę przekaż ten list Światowej Organizacji Praw Człowieka . Tysiące ludzi, którzy żyją tutaj, prześladowani przez Komunistyczną Partię Chin, będą ci wiecznie wdzięczni”. Tak więc na gruncie bezpieczeństwa i osłony prawnej, Chiny pozostają daleko za Stanami. A stara zasada głosi: “Jakie prawo, takie państwo”.
Rosja
Rosja nigdy nie uzna przewodnictwa Chin i zawsze będzie próbowała wyjść na prowadzącą pozycję. Dodatkowo podobne systemy ekonomiczne, społeczne i polityczne oraz sąsiedztwo geograficzne powodują, że obydwa kraje podążają w tych samych kierunkach na wielu płaszczyznach. Nie robią tego w zgodzie i kooperacji, lecz w atmosferze rywalizacji. Konkurencja stanowi oczywiście istotny element rozwoju ekonomicznego, ale tylko w sprzyjającym otoczeniu prawnym, tworzącym gospodarkę wolnorynkową na równych zasadach dla wszystkich podmiotów. Taki model nie istnieje ani w Chinach, ani w Rosji, co czyni te gospodarki mało kreatywnymi i niedostosowanymi do potrzeb postępującej globalizacji.
Komunikacja z zresztą świata
Chińczycy na potęgę sprowadzają do swojego kraju nauczycieli języka angielskiego. Brytyjczykom udało się nauczyć prawie cały świat swojego ojczystego języka. Umożliwiło im to swobodne poruszanie się w świecie globalnego biznesu. Nawet Robert Gryn w jednym z wywiadów powiedział, że język angielski (jakiego języka warto się uczyć opisałem Tutaj), który jest jego pierwszym językiem, stanowił kluczowy element zaistnienia jego firmy na rynku międzynarodowym. Jednak nauczenie całego świata języka Mandaryńskiego wydaje się być pomysłem abstrakcyjnym i karkołomnym, a bez komunikacji nie ma potęgi.
Jakość życia
Amerykańska kultura ma swoje korzenie w Europie. Stany Zjednoczone poszły jednak o krok dalej. Poprzez prasę, książki, kino, muzykę i internet, Ameryka wykreowała coś fenomenalnego i zauroczyła tym cały świat. To „amerykański sen”, który odwołuje się do podstawowych wartości piramidy Maslowa, czyli samorealizacji , szacunku i uznania, przynależności, bezpieczeństwa oraz najbardziej elementarnych potrzeb fizjologicznych. Marzenia bowiem można realizować tylko wtedy, gdy nie myślimy o tak prozaicznych sprawach jak choćby zapełnienie lodówki. Amerykański dobrobyt, szczególnie licznej klasy średniej, od lat jest promowany na każdym kroku. Na dodatek, Ameryka nieustannie podkreśla, że w USA każdy niezależnie od urodzenia, ma szansę na osiągnięcie w życiu sukcesu. Wszyscy znamy sławne powiedzenie „od pucybuta do milionera”. Przykładem jest choćby Walt Disney czy Jan Koum.
Chinom zdecydowanie brakuje pozytywnego wizerunku ekonomicznego wśród światowej społeczności. Stany Zjednoczone, według Międzynarodowego Funduszu Walutowego, zajmują piąte miejsce na świecie w wysokości PKB na mieszkańca. Chiny są dopiero na 56 pozycji.
Kiedy Chiny będą rządzić światem – Podsumowanie
Wiele elementów i cech składa się na wyłonienie światowego lidera. Stany Zjednoczone , choć w ostatnich latach lekko słabną, to dzięki swojej sile gospodarczej, militarnej, kulturowej i PR-owej, nadal zajmują niekwestionowaną pozycję mocarstwa numer jeden w skali globalnej. Komunistyczny ZSRR przegrał z matematyką, co doprowadziło do jego rozpadu i znacznego osłabienia światowej pozycji Rosji. Dzięki temu na drugą pozycję wyłoniły się Chiny. Jednak pomimo licznej armii, państwo środka nie ma warunków ekonomicznych, kulturowych i prawnych do prześcignięcia Stanów Zjednoczonych i objęcia przewodnictwa nad całym światem. Brakuje im pozytywnego wizerunku i siły jaką Ameryce dają: dolar, nowoczesna armia, język angielski, przemysł muzyczny, Hollywood, Nowy York, Rambo, Beverly Hills, Coca Cola, McDonald’s, program Apollo, Marlboro, Jeep, Apple, Windows, Google i wiele innych.
Na chwilę obecną Chiny w dalszym ciągu pozostają jedynie fabryką dla całego świata, a ich własne produkty to zazwyczaj kopie znanych europejskich lub amerykańskich marek. USA, pomimo lekkiej zadyszki, nadal zajmują niekwestionowaną i niezagrożoną pozycję globalnego lidera. Zatem kiedy Chiny będą rządzić światem ? Ani w najbliższej, ani nawet w dalekiej przyszłości. Trzeba jednak mieć na uwadze, że ich siła się umacnia i na pewno nie porzucą swoich imperialnych aspiracji, co w konsekwencji najprawdopodobniej doprowadzi do trzeciej wojny światowej.
